Κρίσιμες και σημαντικές παρατηρήσεις καταθέτει το ΤΕΕ Ηπείρου σχετικά με την 1η Αναθεώρηση του Σχεδίου Διαχείρισης Κινδύνων Πλημμύρας (ΣΔΚΠ) για τις λεκάνες απορροής ποταμών του Υδατικού Διαμερίσματος Ηπείρου. Οι παρατηρήσεις επικεντρώνονται στην ανάγκη βελτίωσης της ιεράρχησης των προτεινόμενων μέτρων, την επαρκή χρηματοδότηση και την προετοιμασία για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.
Το ΤΕΕ Ηπείρου επισημαίνει ότι τα μέτρα για την αντιπλημμυρική προστασία πρέπει να δομηθούν με σαφή προτεραιότητα, λαμβάνοντας υπόψη τις άμεσες και έμμεσες επιπτώσεις των πλημμυρών, όπως οι περιβαλλοντικές ζημιές, οι απώλειες υποδομών και οι οικονομικές συνέπειες. Η έλλειψη σαφούς ιεράρχησης των μέτρων ενδέχεται να δυσχεράνει την εφαρμογή τους.
Σημαντικό ζήτημα αποτελεί το εκτιμώμενο κόστος των προτεινόμενων έργων, με το ΤΕΕ να ζητά πιο λεπτομερή ανάλυση, καθώς και διερεύνηση εναλλακτικών χρηματοδοτικών εργαλείων, αφού το Ταμείο Ανάκαμψης, που είναι μία από τις βασικές πηγές χρηματοδότησης, λήγει το 2025. Επιπλέον, τονίζεται η ανάγκη στελέχωσης των δασικών και τεχνικών υπηρεσιών με επαρκές προσωπικό για την υλοποίηση των αντιπλημμυρικών έργων, τα οποία είναι κρίσιμα για την προστασία της περιοχής.
Το ΤΕΕ υπογραμμίζει επίσης τη σπουδαιότητα ολοκλήρωσης της αντιπλημμυρικής προστασίας σε περιοχές υψηλού κινδύνου, όπως το λεκανοπέδιο των Ιωαννίνων και το Δέλτα του Καλαμά, όπου τα υφιστάμενα έργα είτε δεν έχουν ολοκληρωθεί είτε χρειάζονται εκσυγχρονισμό.
Συνολικά, το ΤΕΕ Ηπείρου προειδοποιεί ότι τα πλημμυρικά φαινόμενα είναι όλο και πιο έντονα λόγω της κλιματικής αλλαγής και ζητά την άμεση εφαρμογή ενός ολοκληρωμένου αντιπλημμυρικού σχεδιασμού για την αντιμετώπιση αυτών των κινδύνων, προκειμένου να προστατευτούν οι ανθρώπινες ζωές, οι περιουσίες και το περιβάλλον
Χαμηλές ζώνες ποταμών Λούρου – Αράχθου, Πεδιάδας Άρτας
Από τα αποτελέσματα της υδραυλικής προσομοίωσης για τα 3 σενάρια περιόδων επαναφοράς, του προσχεδίου της διαχείρισης κινδύνων πλημμύρας, λόγω του γεγονότος ότι εντός της περιφερειακής ενότητας Άρτας, βρίσκονται οι Λεκάνες Απορροής Αράχθου και Λούρου, πλημμυρίζει το μεγαλύτερο μέρος των εκτάσεων όπου ανήκει διοικητικά ο νομός Άρτας.
Το γεγονός αυτό καταδεικνύει την αναγκαιότητα εύρεσης πόρων και επίσπευσης έργων αντιπλημμυρικής προστασίας που προτείνονται στην υπό διαβούλευση μελέτη, ενώ παράλληλα θα πρέπει να ολοκληρωθεί και να εφαρμοσθεί η μελέτη της αντιπλημμυρικής προστασίας της πόλης της Άρτας που έχει ξεκινήσει κατά την προηγούμενη δημοτική αρχή και υιοθετείται και από την παρούσα, υλοποιείται με την επίβλεψη του Υπουργείου Υποδομών, για την οποία έχει γνωμοδοτήσει η Μόνιμη Επιστημονική Επιτροπή Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Οικολογίας του ΤΕΕ-Τμήματος Ηπείρου, όπου σε σημαντικό βαθμό θα επιτυγχάνονταν η ανάσχεση πλημμυρικών φαινομένων, καθώς θα ήταν περιοριστικό για την πολεοδομική και οικονομική ανάπτυξη της περιοχής της Άρτας η υιοθέτηση και εφαρμογή απαγορεύσεων και μέτρων πρόληψης, όπως:
Πολεοδομικές και οικιστικές ρυθμίσεις σε πόλεις και οικισμούς εντός της ζώνης πλημμύρας 100ετίας όπου προτείνεται η αποφυγή χρήσεων υψηλού κοινωνικού και οικονομικού κόστους, όπως οι χρήσεις πολεοδομικού κέντρου και οι νέες εγκαταστάσεις ευαίσθητων κοινωνικών υποδομών, βιομηχανικών μονάδων που παράγουν ενέργεια και βιομηχανικών/ βιοτεχνικών μονάδων που χαρακτηρίζονται υψηλού βαθμού ρυπογόνες σε Ζώνες πλημμύρας Τ100, ενώ στο πλαίσιο των ΤΠΣ και ΕΠΣ θα προβλέπεται έλεγχος της δόμησης τόσο στις περιοχές εντός υφισταμένων σχεδίων πόλης και θεσμοθετημένων ορίων οικισμών, όσο και στις περιοχές εκτός σχεδίου πόλης ή ορίων οικισμών, θεσπίζοντας κατάλληλες απαγορεύσεις (π.χ. για δημιουργία υπογείων χώρων), ρυθμίσεις (π.χ. στεγανοποιήσεις, χρήση pilotis) και προϋποθέσεις στις κατασκευές (πχ γεωτεχνικές μελέτες, κανόνες θεμελίωσης), ενώ στο μέτρο Δράσεις πρόληψης και προστασίας της Αγροτικής Ανάπτυξης εντός ΖΔΥΚΠ προτείνεται η μετεγκατάσταση κτηνοτροφικών μονάδων και σταυλικών εγκαταστάσεων, σε περιοχές όπου δεν προσδιορίζονται εντός της μελέτης από την στιγμή που, όπου προκύπτει και από τον άνω χάρτη, βάσει της υδραυλικής προσομοίωσης δεν θα υπάρχουν και διαθέσιμες επιλογές (μη-πλημμυρισμένες) εντός του νομού Άρτας, ενώ συνίσταται η αναδιάρθρωση καλλιεργειών, μέτρο που για να εφαρμοστεί θα πρέπει να γίνει διαβούλευση με την τοπική κοινωνία και τους παραγωγικούς φορείς, καθώς τα κύρια αγροτικά προϊόντα του νομού είναι το ακτινίδιο και τα εσπεριδοειδή
Λήψη μέτρων για την αντιπλημμυρική προστασία των υδρευτικών γεωτρήσεων Δήμων και ΔΕΥΑ
Προτείνεται το εν λόγω μέτρο να συμπεριληφθεί στις προδιαγραφές των Ζωνών Προστασίας Υδροληψιών
Ταμιευτήρες πολλαπλής σκοπιμότητας με συνιστώσα αντιπλημμυρικής προστασίας & Αξιοποίηση υφιστάμενων έργων ταμίευσης για ανάσχεση πλημμυρικών παροχών
Τα μέτρο θα πρέπει να αφορά τα δύο φράγματα, Πουρνάρι Ι και Πουρνάρι ΙΙ, καθώς και το φράγμα του Λούρου. Η εφαρμογή του μέτρου θα πρέπει να αποτελεί υποχρέωση είτε για υφιστάμενα είτε για νέα φράγματα. Για τα υφιστάμενα η εφαρμογή του να γίνεται μέσα από τη διαδικασία τροποποίησης – ανανέωσης της ΑΕΠΟ και των αδειών χρήσεων.
Η εγκατάσταση των δύο φραγμάτων, Πουρνάρι Ι και Πουρνάρι ΙΙ, εκτός από το γεγονός ότι είναι μία σημαντική δραστηριότητα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, θα πρέπει να τονισθεί ότι έχει και ρόλο αντιπλημμυρικής θωράκισης της πόλης και των πεδινών περιοχών της Άρτας.
Το ΤΕΕ Ηπείρου, από το 2014, ασχολήθηκε με την «ΑΝΤΙΠΛΗΜΜΥΡΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΑΡΑΧΘΟΥ ΚΑΤΑΝΤΗ ΦΡΑΓΜΑΤΩΝ ΠΟΥΡΝΑΡΙ Ι & ΙΙ», μέσω πονήματος ομάδας εργασίας που συνέστησε κι η οποία διαμόρφωσε ένα μαθηματικό μοντέλο «…με βασική ιδέα την αλλαγή του τρόπου διαχείρισης των θυροφραγμάτων του υπερχειλιστή του φράγματος Πουρνάρι Ι, με τέτοιο τρόπο, ώστε αφενός να ξεκινά πολύ νωρίτερα η αποφόρτιση του ταμιευτήρα σε περίπτωση πλημμυρικών εισροών, δημιουργώντας μια «αποθήκη», που θα είναι ικανή να ανακόψει την πλημμύρα κατάντη του φράγματος και αφετέρου η στάθμη του ταμιευτήρα, πριν και μετά τα πλημμυρικά φαινόμενα, να παραμένει σε κατάλληλα επίπεδα, που δεν θα θίγουν τον ετήσιο κύκλο παραγωγής ενέργειας της ΔΕΗ Α.Ε.».
Τον Μάιο του 2015 ολοκληρώθηκε η δουλειά της ομάδας εργασίας, καταλήγοντας, μεταξύ άλλων προτάσεων, στην αλλαγή του κανονισμού λειτουργίας των θυροφραγμάτων και στην ανά μήνα διαχείριση της στάθμης του ταμιευτήρα με διαφορετικό τρόπο από τον ισχύοντα, ώστε να μπορεί να αντιμετωπιστεί πλημμυρικά παροχή εισροής περιόδου επαναφοράς Τ=1000 έτη (4.570 m3/s) με μέγιστη παροχή εκροής Qmax = 2.000 m3/s.»
Πρέπει πάντως να ληφθεί σοβαρά υπ’ όψιν ότι τα σενάρια διαχείρισης της μέγιστης πλημμύρας, που εξετάστηκαν από την ομάδα εργασίας του ΤΕΕ/ΤΗ, δεν απομειώνουν τη συνολική ετήσια παραγωγή ενέργειας της ΔΕΗ Α.Ε. από τα συγκεκριμένα φράγματα.
Επίσης, πρέπει να σημειωθεί πως αν και λήφθηκαν ως περίοδο επαναφοράς τα Τ=1000έτη (Τ-1000,Q=4.570 m3/s, παροχή) το αποτέλεσμα στο οποίο κατέληξε η ομάδα εργασίας είναι πως με διάφορες στάθμες αναφοράς/εκκίνησης διαχείρισης της λειτουργίας των θυροφραγμάτων του φράγματος Πουρνάρι Ι (από +108 m έως και +112 m), είναι διαχειρίσιμη η πλημμύρα της χιλιετίας, με τη μέγιστη εκροή κατάντη του φράγματος Πουρνάρι ΙΙ να μην ξεπερνά τα 2.000 m3/sec.
Πεδιάδα Πρέβεζας
Γενικώς παρουσιάζεται έλλειψη επαρκώς προτεινόμενων μέτρων για την EL05APSFR002. Να σημειωθεί ότι στην πόλη της Πρέβεζας διέρχεται το ρέμα του Καρυδά Παντοκράτορα. Οπότε θα έπρεπε να υπάρχει πρόβλεψη επιπλέον μέτρων προστασίας.
Χαμηλές περιοχές λεκάνης π. Αχέροντα και κλειστής λεκάνης Μαργαριτίου και ρεμάτων δυτικά της περιοχής
Έργα Αντιπλημμυρικής Προστασίας, να συνεκτιμηθεί η αναγκαιότητα και ο χρόνος επικαιροποίησης των υφιστάμενων μελετών. Να συμπεριληφθεί η οριοθέτηση του ποταμού Αχέρωντα
Μέσος ρους Καλαμά από το ύψος της Βροσίνας έως το Καστρί
Έργα Αντιπλημμυρικής Προστασία, να εξεταστεί η υλοποίηση ενός ενιαίου masterplan για τη λεκάνη του Καλαμά.
Κάτω ρους – Δέλτα π. Καλαμά και παράκτια ζώνη Ηγουμενίτσας
Έργα φυσικής συγκράτησης υδάτων στα πεδινά,
Έργα Αντιπλημμυρικής Προστασία, Έργα εκσυγχρονισμού/ αντικατάστασης, συντήρησης και συμπλήρωσης υφιστάμενων δικτύων αποχέτευσης όμβριων υδάτων, να επανεξεταστούν τα ανωτέρω μέτρα με τις νέες συνθήκες του ιδιοκτησιακού καθεστώτος του λιμανιού και το σχετικό masterplan.
Επιπλέον να δοθεί ιδιαίτερη βαρύτητα στα ρέματα Ξηροπόταμος και Λάκκα εντός του πολεοδομικού συγκροτήματος της Ηγουμενίτσας, για τα οποία παρεμποδίζεται η δίοδος στη θάλασσα. Πρόκειται για ρέματα οριοθετημένα και διευθετημένα.
Χαμηλή ζώνη κλειστής λεκάνης Ιωαννίνων
Θεωρείται ελλιπής η αντιμετώπιση της λεκάνης του λεκανοπεδίου Ιωαννίνων.
Προτείνεται η εκπόνηση μελέτης αποστραγγιστικού δικτύου σε όλο το λεκανοπέδιο. Στον σχεδιασμό να συμπεριληφθούν οι υφιστάμενες καταβόθρες αλλά και αυτές που έχουν καλυφθεί από μεγάλα έργα υποδομής (Εγνατία Οδός). Πολύ σημαντικός είναι ο έλεγχος της επάρκειας του θυροφράγματος, της ύπαρξης επιπλέον θυροφραγμάτων σε συνδυασμό με τη στάθμη της λίμνης στα πλαίσια της αντιπλημμυρικής προστασίας των οικισμών του λεκανοπεδίου (πόλη των Ιωαννίνων). Επισημαίνεται ότι δεν έχει ολοκληρωθεί η μελέτη αντιπλημμυρικής προστασίας του λεκανοπεδίου Ιωαννίνων
Χαμηλή περιοχή άνω ρου του π. Καλαμά και παραποτάμων
Θεωρείται παράλειψη η μη εξειδίκευση μέτρων για την εν λόγω ζώνη. Το Τμήμα Ηπείρου του ΤΕΕ αναλαμβάνοντας πλήρως το θεσμικό του ρόλο ως Τεχνικός σύμβουλος του κράτους έχει καταθέσει πλήρες και αναλυτικό υπόμνημα στους αρμόδιους φορείς και είναι διατιθέμενο να προβεί σε ενημερωτικές δράσεις έτσι ώστε τα πλημμυρικά φαινόμενα, τα οποία είναι όλο και πιο έντονα το τελευταίο διάστημα λόγω του φαινομένου της κλιματικής αλλαγής, να μπορέσουν να αντιμετωπιστούν με ολοκληρωμένο αντιπλημμυρικό σχεδιασμό και την άμεση εφαρμογή των προτεινόμενων μέτρων.
