Όταν μία κοινωνία δεν έχει εχθρούς τότε κάποιοι φροντίζουν να κατασκευάζουν. Κι αυτό συμβαίνει στην περίπτωση του Πωγωνίου με την ΕΟΖ (Ειδική ή Ελεύθερη Οικονομική Ζώνη). Το θέμα βέβαια επίσημα, τόσο από την ελληνική Κυβέρνηση όσο και από την Κομισιόν έχει παγώσει, όμως ορισμένοι έχουν τους λόγους τους να το κρατούν «ζεστό» και να σπέρνουν το φόβο και τον πανικό σε μια περιοχή που εδώ και χρόνια αργοπεθαίνει.
Μία περιοχή που επί σειρά ετών προέβαλε ως καθολικό αίτημα την θεσμοθέτηση ειδικών αναπτυξιακών κινήτρων. Δηλαδή φοροαπαλλαγές για την εγκατάσταση επιχειρήσεων, άλλου είδους οικονομικά κίνητρα και διευκολύνσεις.
Τότε κανένας δεν ενοχλούνταν και κανένας δεν αντιδρούσε.
Το τελευταίο διάστημα και χωρίς να προκύπτει ότι θα θεσμοθετηθούν τουλάχιστον άμεσα ΕΟΖ, καταγράφονται αντιδράσεις οι οποίες συχνά συνοδεύονται από πολλούς μύθους. Μάλιστα οι πιο ευφάνταστοι σπεύδουν να συνδυάσουν την ΕΟΖ, που μπορεί να μην λάβει ποτέ σάρκα και οστά με το Κέντρο Κράτησης Μεταναστών που, όπως έχει ανακοινωθεί θα λειτουργήσει στην Κακαβιά.
Και μέσα σε όλο τον πανικό που έχει προκληθεί φαίνεται να λείπουν οι ψύχραιμες φωνές, οι φωνές εκείνες που θα αναπτύξουν στη σωστή βάση τους μύθους και τις πραγματικότητες για τις ΕΟΖ.
Μία από τις πιο ενδιαφέρουσες και άκρως κατατοπιστικές προσεγγίσεις είναι αυτή που παρουσίασε στην Καθημερινή ο οικονομικός συντάκτης Λεωνίδας Στεργίου.
Ο πιο ασφαλής τρόπος για να απαντήσει κάποιος στα ερωτήματα αυτά είναι να ανατρέξει σε όλες τις ΕΟΖ του κόσμου και να δει τι επιπτώσεις είχαν στις οικονομίες. Αν γίνει αυτό, θα διαπιστώσει ότι σήμερα υπάρχουν περισσότερες από 5.000 ΕΟΖ, σε 125 χώρες, όπου απασχολούνται 52 εκατομμύρια εργαζόμενοι και από όπου προέρχεται ετήσιος όγκος εξαγωγών ύψους 700 δισ. ευρώ, σε επίπεδο παγκόσμιου εμπορίου. Ωστόσο, η Πολωνία αποτελεί σήμερα τη μοναδική χώρα-μέλος της Ε.Ε. στην οποία λειτουργούν ΕΟΖ, οι οποίες προϋπήρχαν της ένταξής της στην Ε.Ε. Στην Πολωνία υπάρχουν 14 ΕΟΖ περιορισμένης χρονικής διάρκειας, με κάποιες να ισχύουν έως τις 23/12/2012 και κάποιες άλλες έως τις 31/12/2017.
Ελεύθερη ή Ειδική Οικονομική Ζώνη είναι ένα τμήμα του εδάφους μιας χώρας, όπου τα εμπορεύματα θεωρούνται αντικείμενα πέρα από τα όρια του εθνικού τελωνειακού εδάφους και, ως εκ τούτου, δεν υπόκεινται στον κοινό τελωνειακό έλεγχο και στη φορολογία. Πολλά κράτη προκειμένου να δώσουν κίνητρα στις ΕΟΖ, ώστε να προσελκύσουν ξένες επενδύσεις για να ενισχύσουν τις εξαγωγές και να εισαγάγουν τεχνογνωσία, προσφέρουν παράλληλα σειρά κινήτρων, κυρίως φορολογικών.
Μύθοι και αλήθειες
Απαντήσεις για τους μύθους και τις αλήθειες γύρω από τις ΕΟΖ μπορούμε να πάρουμε από την πρόσφατη τεχνική έκθεση που είχε εκπονηθεί από την Capital Markets για τη δημιουργία ΕΟΖ Αν. Μακεδονίας και Θράκης.
– Αθέμιτος ανταγωνισμός μεταξύ των επιχειρήσεων εντός και εκτός ΕΟΖ. Οι ζώνες αυτές έχουν κυρίως εξαγωγικό προσανατολισμό και η οικονομική τους δράση στο πλαίσιο της εγχώριας αγοράς γίνεται κατά κύριο λόγο μετά την επιβολή δασμών, οι οποίοι εξαλείφουν το συγκριτικό πλεονέκτημα που απολαμβάνουν οι εταιρείες που λειτουργούν εντός της ΕΟΖ, έναντι αυτών που λειτουργούν εκτός αυτής.
– Μισθοί πείνας. Το ότι οι Κινέζοι εργάζονται στις ΕΟΖ της χώρας τους με 40 δολάρια τον μήνα και 60 ώρες εργασίας την εβδομάδα, ή το ότι οι Τούρκοι εργάζονται στις αντίστοιχες ζώνες με 240 δολάρια τον μήνα και 45 ώρες δουλειάς την εβδομάδα, οφείλεται στο γεγονός ότι αυτές είναι οι γενικότερες εργασιακές συνθήκες που ισχύουν στη χώρα τους και όχι εξαιτίας του καθεστώτος που διέπει την εκάστοτε τοπική ΕΟΖ. Ελάχιστες είναι σε παγκόσμια κλίμακα οι εφαρμογές χαλαρότερων εργασιακών όρων εντός των ΕΟΖ και η φιλοσοφία τους αντίκειται στις συνθήκες της Ε.Ε. Αλλωστε, η τρέχουσα οικονομική συγκυρία αποδεικνύει ότι για τη χειροτέρευση των εργασιακών συνθηκών δεν είναι απαραίτητο να δημιουργηθούν ΕΟΖ.
Όπου δημιουργήθηκαν ΕΟΖ, μειώθηκαν οι μισθοί. Αντίθετα, όπου δημιουργήθηκαν ΕΟΖ, επέφεραν λύση στο πρόβλημα της ανεργίας, προσφέροντας αρκετές χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας. Η λειτουργία των ΕΟΖ μάλλον ενισχύει την τοπική κατανάλωση, μέσω της αύξησης των εισοδημάτων που προκύπτουν από την αύξηση του εργαζόμενου πληθυσμού.
– Θα πιάσουν τις δουλειές οι αλλοδαποί. Το εργασιακό δυναμικό στις κατά τόπους ΕΟΖ είναι κατά κύριο λόγο τοπικό και η «εισαγωγή» εργαζομένων αφορά κυρίως εξειδικευμένους εργοδηγούς των μητρικών πολυεθνικών εταιρειών, οι οποίες επενδύουν στη ζώνη. Η παρουσία τους κατά κύριο λόγο υφίσταται για περιορισμένο διάστημα, ο δε λόγος ύπαρξής τους συνδέεται με θέματα οργάνωσης και εκπαίδευσης.
– ΕΟΖ υπάρχουν όπου τα ημερομίσθια είναι χαμηλά. Ειδικές ζώνες υπάρχουν και σε χώρες με υψηλά ημερομίσθια (π.χ. Ιρλανδία), ενώ σε αυτές εντάσσονται εταιρείες με μητρική έδρα από χώρες με εξαιρετικά χαμηλά ημερομίσθια (π.χ. ινδικές εταιρείες σε ευρωπαϊκές ΕΟΖ).
