Η κατάσταση στον ΟΠΕΚΕΠΕ έχει φτάσει σε κρίσιμο σημείο, με τις καθυστερήσεις στις πληρωμές και την αβεβαιότητα να κυριαρχούν στη διαχείριση των ευρωπαϊκών επιδοτήσεων. Οι αγρότες, που εξαρτώνται άμεσα από αυτές τις ενισχύσεις για να συνεχίσουν τη δραστηριότητά τους, βρίσκονται πλέον αντιμέτωποι με μια πρωτοφανή κρίση που απειλεί την επιβίωσή τους.
Η νέα διοίκηση του Οργανισμού, αναζητεί τον βηματισμό της, και η προηγούμενη, που είχε ουσιαστικά «αδρανοποιηθεί», έχουν οδηγήσει σε παράλυση έναν ήδη προβληματικό μηχανισμό. Οι δυσλειτουργίες έχουν πολλαπλασιαστεί, οι διαδικασίες έχουν επιβραδυνθεί και οι παραγωγοί βιώνουν μια πρωτοφανή καθυστέρηση στις πληρωμές.
Χαρακτηριστικό της σοβαρότητας της κατάστασης είναι το γεγονός ότι οι πληρωμές για τα οικολογικά σχήματα (πρασίνισμα) που είχαν προγραμματιστεί για τα τέλη Δεκεμβρίου 2024, όχι μόνο δεν πραγματοποιήθηκαν, αλλά εκτιμάται πως δεν θα φτάσουν στους λογαριασμούς των αγροτών πριν από τον Μάιο ή τον Ιούνιο του 2025. Αυτή η εξάμηνη καθυστέρηση δημιουργεί τεράστια προβλήματα ρευστότητας για τους αγρότες, οι οποίοι βασίζονται σε αυτές τις ενισχύσεις για να καλύψουν τα έξοδά τους, να αγοράσουν εφόδια και να συνεχίσουν την παραγωγική τους διαδικασία. Οι καθυστερήσεις αυτές δεν επηρεάζουν μόνο τη βιωσιμότητα των εκμεταλλεύσεων, αλλά και την ευρύτερη αγροτική οικονομία, καθώς πολλές τοπικές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον κλάδο επηρεάζονται άμεσα από τη ροή των επιδοτήσεων.
Εκτός από τις μεγάλες καθυστερήσεις, οι αγρότες βρίσκονται αντιμέτωποι και με μια έντονη αβεβαιότητα σχετικά με το ύψος των ενισχύσεων που τελικά θα λάβουν. Ο ΟΠΕΚΕΠΕ αδυνατεί να προσδιορίσει το τελικό ποσό που θα κατανεμηθεί, γεγονός που εντείνει την ανασφάλεια των παραγωγών. Παρά το γεγονός ότι ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων είχε ανακοινώσει στα τέλη Δεκεμβρίου 2024 ότι οι πληρωμές για τα Οικολογικά Σχήματα βρίσκονται σε εξέλιξη, η πραγματικότητα είναι εντελώς διαφορετική. Τα ποσά που τελικά θα διατεθούν φαίνεται να είναι πολύ χαμηλότερα από αυτά που προβλέπει το Στρατηγικό Σχέδιο της ΚΑΠ, γεγονός που δημιουργεί νέα ερωτήματα για τη διαχείριση των κονδυλίων και τον τρόπο κατανομής τους.
Οι παραγωγοί βρίσκονται έτσι μπροστά σε ένα δυσεπίλυτο πρόβλημα: από τη μία, δεν γνωρίζουν πότε θα λάβουν τις επιδοτήσεις τους, και από την άλλη, δεν ξέρουν αν τα ποσά που θα εισπράξουν θα είναι αρκετά για να καλύψουν τις ανάγκες τους. Σε πολλές περιπτώσεις, οι αγρότες είχαν προγραμματίσει επενδύσεις και αγορές με βάση τα ποσά που τους είχαν ανακοινωθεί, και τώρα βρίσκονται αντιμέτωποι με το φάσμα της οικονομικής κατάρρευσης.
Την ίδια στιγμή, η κατάσταση περιπλέκεται ακόμα περισσότερο, καθώς η Ελλάδα βρίσκεται αντιμέτωπη με το μεγαλύτερο σκάνδαλο στην ιστορία των αγροτικών επιδοτήσεων, όπως αποκάλυψε πρόσφατη έρευνα του Politico. Σύμφωνα με την έρευνα, έχουν αποκαλυφθεί δεκάδες περιπτώσεις καταχρηστικής είσπραξης ευρωπαϊκών επιδοτήσεων μέσω εικονικών δηλώσεων βοσκοτόπων, προκαλώντας σοκ σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Η πρακτική αυτή είχε ως αποτέλεσμα να εκταμιεύονται τεράστια ποσά προς δικαιούχους που δεν πληρούσαν τις προϋποθέσεις, ενώ οι πραγματικοί παραγωγοί που είχαν ανάγκη τις ενισχύσεις, έμεναν εκτός συστήματος.
Παρά το γεγονός ότι σε ορισμένες περιπτώσεις υπήρξαν καταδίκες φυσικών προσώπων που εμπλέκονταν σε αυτές τις παρατυπίες, τα στελέχη του ΟΠΕΚΕΠΕ, που ήταν υπεύθυνα για τον έλεγχο και τη διαχείριση αυτών των κονδυλίων, δεν έχουν μέχρι στιγμής αντιμετωπίσει κατηγορίες. Αυτό αποδεικνύει τη βαθιά αδυναμία του Οργανισμού να επιτελέσει τον ρόλο του με διαφάνεια και αξιοπιστία, αφήνοντας περιθώρια για σοβαρές παραβιάσεις στη διαχείριση των ευρωπαϊκών κονδυλίων.
Παράλληλα, η ελληνική κυβέρνηση επιδιώκει να μεταφέρει κονδύλια από άλλα προγράμματα της ΚΑΠ, προκειμένου να καλύψει τις καθυστερήσεις στις πληρωμές. Ωστόσο, αυτή η επιλογή εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους για νέες αδικίες και στρεβλώσεις. Αν τα χρήματα που προορίζονταν για το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης (ΠΑΑ) μεταφερθούν στα Οικολογικά Σχήματα, τότε οι αγρότες που υπολόγιζαν σε αυτά για επενδύσεις και εκσυγχρονισμό των εκμεταλλεύσεών τους θα βρεθούν μπροστά σε σημαντικές μειώσεις ή ακόμα και σε πλήρη αποκλεισμό από τις ενισχύσεις.
Η απόφαση αυτή ενδέχεται να ενισχύσει συγκεκριμένες ομάδες εις βάρος άλλων, ευνοώντας τους λίγους και αφήνοντας εκτεθειμένους τους μικρούς και μεσαίους παραγωγούς. Το αποτέλεσμα θα είναι η περαιτέρω αποδυνάμωση του αγροτικού τομέα και η αύξηση των κοινωνικών ανισοτήτων, καθώς όσοι έχουν μεγαλύτερη επιρροή θα συνεχίσουν να λαμβάνουν επιδοτήσεις, ενώ οι πιο αδύναμοι θα μείνουν χωρίς καμία εγγύηση για τις πληρωμές τους.
Η κατάσταση αυτή έχει δημιουργήσει ένα εκρηκτικό κλίμα στον αγροτικό κόσμο, με τους παραγωγούς να βρίσκονται σε απόγνωση. Δεν γνωρίζουν αν αξίζει να ενταχθούν στα προγράμματα του ΠΑΑ ή των Οικολογικών Σχημάτων, καθώς η αβεβαιότητα που κυριαρχεί στον ΟΠΕΚΕΠΕ τούς αναγκάζει να αμφιβάλλουν για τη σταθερότητα του συστήματος. Αν η κατάσταση συνεχιστεί, η έλλειψη εμπιστοσύνης στο σύστημα επιδοτήσεων θα οδηγήσει πολλούς αγρότες να εγκαταλείψουν την προσπάθεια, προκαλώντας ακόμα μεγαλύτερη κρίση στον πρωτογενή τομέα.
Σε μια περίοδο που η ελληνική οικονομία προσπαθεί να σταθεί στα πόδια της και η αγροτική παραγωγή αποτελεί βασικό πυλώνα ανάπτυξης, οι δυσλειτουργίες στον ΟΠΕΚΕΠΕ και η κακοδιαχείριση των ευρωπαϊκών κονδυλίων απειλούν να τινάξουν στον αέρα ολόκληρο τον αγροτικό τομέα. Οι αγρότες απαιτούν άμεσες λύσεις, αλλά η πολιτική ηγεσία δείχνει να μην έχει ακόμα διαμορφώσει ένα σαφές σχέδιο εξόδου από την κρίση.
