Σύμφωνα με νέα μελέτη που παρουσίασε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στις 11 Ιουλίου, η θέσπιση θαλάσσιων ζωνών, συμπεριλαμβανομένων των αποκλειστικών οικονομικών ζωνών (ΑΟΖ), στη Μεσόγειο θα μπορούσε να ωφελήσει τη Γαλάζια Ανάπτυξη και τις γενικότερες πρωτοβουλίες βιωσιμότητας.
Η μελέτη εξετάζει το κόστος και τα οφέλη της θέσπισης θαλάσσιων ζωνών στη Μεσόγειο και αναλύει τις συνέπειες της καθιέρωσης ΑΟΖ για διάφορες θαλάσσιες δραστηριότητες. Οι ΑΟΖ θα μπορούσαν να συμβάλουν σε μια αποτελεσματικότερη πολιτική χωροταξικού σχεδιασμού, η οποία θα προσέλκυε επενδύσεις και περαιτέρω οικονομικές δραστηριότητες.
Η ανακήρυξη και η θέσπιση θαλάσσιων ζωνών παραμένει κυριαρχικό δικαίωμα κάθε παράκτιου κράτους. Αποτελεί όμως κοινή μας ευθύνη να διασφαλίσουμε ότι θα υπάρξουν οι κατάλληλες συνθήκες για την ανάπτυξη της γαλάζιας οικονομίας. Τα παράκτια κράτη της Μεσογείου θα μπορούσαν να καταλήξουν σε συμφωνία σχετικά με τις θαλάσσιες ζώνες τους με βάση τη σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS)».
Η μελέτη εστιάζει στις ευκαιρίες που μπορούν να προσφέρουν οι ΑΟΖ και άλλες παρόμοιες ζώνες από πλευράς οικονομικού κόστους και οφέλους, βιωσιμότητας και διακυβέρνησης του θαλάσσιου χώρου, και τονίζει ότι αυτές θα πρέπει να εξεταστούν στο πλαίσιο της ατζέντας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη Γαλάζια Ανάπτυξη.
Η ευρωπαϊκή στρατηγική για τη Γαλάζια Ανάπτυξη αποσκοπεί στη δημιουργία βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης και απασχόλησης στον θαλάσσιο και ναυτιλιακό κλάδο, η οποία θα συμβάλει την οικονομική ανάκαμψη της Ευρώπης. Αυτοί οι οικονομικοί κλάδοι παρέχουν απασχόληση σε 5,4 εκατομμύρια άτομα και εξασφαλίζουν συνολική ακαθάριστη προστιθέμενη αξία περίπου 500 δισ. ευρώ. Μέχρι το 2020, οι τιμές αυτές αναμένεται να αυξηθούν σε 7 εκατομμύρια και περίπου 600 δισ. ευρώ αντίστοιχα. Η στρατηγική υπογραμμίζει τους πέντε τομείς με το μεγαλύτερο αναπτυξιακό δυναμικό: γαλάζια ενέργεια, υδατοκαλλιέργειες, θαλάσσιος, παράκτιος τουρισμός και κρουαζιέρες, θαλάσσιοι ορυκτοί πόροι και γαλάζια βιοτεχνολογία.
Το ιστορικό
Στη Μεσόγειο όπως και σε άλλες θαλάσσιες λεκάνες, τα παράκτια κράτη έχουν την ευθύνη ρύθμισης των ανθρώπινων δραστηριοτήτων και περαιτέρω ανάπτυξης της γαλάζιας οικονομίας τους με βιώσιμο τρόπο.
Μεγάλο τμήμα της θαλάσσιας επιφάνειας της Μεσογείου βρίσκεται σήμερα εκτός της δικαιοδοσίας ή της κυριαρχίας των παράκτιων κρατών. Συνεπώς, παραμένει σε μεγάλο βαθμό απροστάτευτο όσον αφορά τους έμβιους υδρόβιους πόρους και το θαλάσσιο περιβάλλον τους. Παράλληλα, η ορθή οικονομική ανάπτυξη είναι δύσκολη μέσα σε ένα αβέβαιο κανονιστικό πλαίσιο.
Το 2002, στην Παγκόσμια Διάσκεψη Κορυφής για την Αειφόρο Ανάπτυξη στο Γιοχάνεσμπουργκ, η παγκόσμια κοινότητα δεσμεύθηκε να διατηρήσει την παραγωγικότητα και τη βιοποικιλότητα σημαντικών και ευάλωτων θαλάσσιων και παράκτιων περιοχών, τόσο εντός όσο και εκτός εθνικής δικαιοδοσίας. Ωστόσο, δεν υπάρχει κανένα συγκεκριμένο νομικό καθεστώς για την εφαρμογή των σχετικών διατάξεων της σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS), ιδίως όσον αφορά την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος στις περιοχές που βρίσκονται εκτός εθνικής δικαιοδοσίας. Το ζήτημα εξετάζεται στο πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών από το 2006.
Η υπαγωγή μεγαλύτερου τμήματος της Μεσογείου Θαλάσσης στη δικαιοδοσία των κρατών μελών της ΕΕ θα διασφαλίσει ότι στις περιοχές αυτές θα εφαρμόζονται οι κανονισμοί της ΕΕ για την αλιεία, το περιβάλλον και τις μεταφορές και θα υπάρξει ως εκ τούτου υψηλότερο επίπεδο προστασίας.
