Εκτός ελέγχου και μακριά από τους στόχους κυβέρνησης και τρόικας κινείται ο ρυθμός ύφεσης της οικονομίας, με το ΑΕΠ να μειώνεται στο πρώτο τρίμηνο του έτους κατά 6,5%, έναντι 6,2% που έδειξαν τα προσωρινά στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής.
Με εξαίρεση τη μικρή άνοδο των εξαγωγών και τη μείωση των εισαγωγών, όλοι οι υπόλοιποι δείκτες σημείωσαν κάθετη πτώση, με σημαντικότερη και πιο ανησυχητική τη μείωση των επενδύσεων και των αποθεμάτων συνολικά κατά 33,4%.
Η νέα εξέλιξη προκαλεί ανησυχίες, ότι ο στόχος για συγκράτηση της ύφεσης στο σύνολο του 2012 στο -4,7% θα αποδειχθεί φιλόδοξος, με την πιθανότερη εξέλιξη να γίνει νέα αναθεώρηση στόχου, αλλά και να απομακρυνθεί ακόμα περισσότερο ο χρόνος επανόδου της οικονομίας σε αναπτυξιακή τροχιά.
Ηδη, η Τράπεζα της Ελλάδος προβλέπει ύφεση στο -5%, ενώ ο ΟΟΣΑ είναι πιο απαισιόδοξος, εκτιμώντας ότι θα φτάσει στο -5,3%. «Κλειδί» των εξελίξεων θα είναι το ΑΕΠ του τρίτου τριμήνου, καθώς υπάρχει ανησυχία ότι η πτώση του τουρισμού, αλλά και η συρρίκνωση της κατανάλωσης, λόγω της πληρωμής των αυξημένων φορολογικών υποχρεώσεων, θα προκαλέσει βαθύτερη ύφεση.
Τυχόν αναθεώρηση του ΑΕΠ θα προκαλέσει αλυσιδωτές επιδράσεις και αλλαγές σε όλους τους μακροοικονομικούς στόχους (έλλειμμα, χρέος κ.λπ.), αλλά και ταυτόχρονα θα μειώσει τα φορολογικά έσοδα, οπότε θα προκύψει ανάγκη λήψης νέων μέτρων.
Η πτώση του ΑΕΠ, στο πρώτο τρίμηνο, εξηγεί την αύξηση της ανεργίας που καταγράφεται στους πρώτους μήνες του έτους, με τα ποσοστά να φτάνουν σε 21,3% τον Ιανουάριο, στο 21,4% το Φεβρουάριο και σε 21,9% το Μάρτιο, ενώ ο αριθμός των ανέργων έφτασε σε 1.075.081 άτομα.
Συρρίκνωση
Με βάση τα στοιχεία της ΕΛ.ΣΤΑΤ., το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν σε σταθερές τιμές 2005, κατά το 1ο τρίμηνο του 2012 παρουσίασε μείωση κατά 6,5% σε σχέση με το 1ο τρίμηνο του 2011, έναντι της μείωσης κατά 6,2% που είχε υπολογιστεί στην πρώτη εκτίμηση του 1ου τριμήνου.
Η ΕΛ.ΣΤΑΤ. υποστηρίζει ότι η διαφορά αυτή είναι αποτέλεσμα της χρησιμοποίησης στοιχείων που δεν ήταν διαθέσιμα κατά την πρώτη εκτίμηση, όπως τα στοιχεία του μηνός Μαρτίου εισαγωγών και εξαγωγών και οι τριμηνιαίοι δείκτες κύκλου εργασιών των κλάδων των υπηρεσιών.
Στο αντίστοιχο τρίμηνο του 2011, η ύφεση ήταν 8%, ενώ στο τέταρτο τρίμηνο του 2011 το ΑΕΠ μειώθηκε κατά 7,5%.
Στην πτώση του ΑΕΠ κατά 6,5%, στο πρώτο τρίμηνο του έτους συνέβαλε:
– Η μείωση της συνολικής καταναλωτικής δαπάνης κατά 7,5%, σε σχέση με το 1ο τρίμηνο του 2011. Περιορίστηκε συγκεκριμένα σε 39,8 δισ. ευρώ, από 43 δισ. ευρώ το πρώτο τρίμηνο του 2011. Η κατανάλωση των νοικοκυριών μειώθηκε 8,5% και διαμορφώθηκε σε 31,8 δισ. ευρώ, από 34,8 δισ. ευρώ το πρώτο τρίμηνο του 2011, λόγω της μείωσης των εισοδημάτων.
– Οι αμοιβές εξαρτημένης εργασίας μειώθηκαν 15,5% στο πρώτο τρίμηνο του 2012 και ανήλθαν σε 14.140 εκατ. ευρώ, από 16.727 εκατ. ευρώ το πρώτο τρίμηνο του 2011.
– Η κατανάλωση της Γενικής Κυβέρνησης μειώθηκε κατά 3,2% και υποχώρησε στο ποσό των 7,9 δισ. ευρώ, από 8,2 δισ. ευρώ το πρώτο τρίμηνο του 2011, εξαιτίας της μείωσης των πρωτογενών δαπανών του προϋπολογισμού.
– Οι ακαθάριστες επενδύσεις παγίου κεφαλαίου μειώθηκαν κατά 21,3% σε σχέση με το 1ο τρίμηνο του 2011 και περιορίστηκαν σε 5,3 δισ. ευρώ, από 6,75 δισ. ευρώ το πρώτο τρίμηνο του 2011. Ωστόσο, με το συνυπολογισμό της μεταβολής των αποθεμάτων κατά -962 εκατ. ευρώ, η συνολική μείωση των ακαθάριστου σχηματισμού κεφαλαίων, έφτασε στο 33,4%.
– Η μείωση του ελλείμματος εμπορικού ισοζυγίου αντιστάθμισε εν μέρει την πτώση του ΑΕΠ. Το εμπορικό έλλειμμα στο πρώτο τρίμηνο μειώθηκε κατά 41,9%, σε σύγκριση με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2011.
– Οι εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών συνολικά αυξήθηκαν στο πρώτο τρίμηνο κατά 1,4%, σε σχέση με το 1ο τρίμηνο του 2011. Οι εξαγωγές αγαθών αυξήθηκαν κατά 3,3%, ενώ οι εξαγωγές υπηρεσιών μειώθηκαν κατά 1,1 %, λόγω της κάμψης που εμφανίζουν οι εισπράξεις από τη ναυτιλία, ενώ ακόμα δεν έχει καταγραφεί η αναμενόμενη μείωση από τον τουρισμό, κάτι που θα γίνει στο τρίτο τρίμηνο.
– Οι εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιών παρουσίασαν μείωση κατά 16,6% σε σχέση με το 1ο τρίμηνο του 2011. Ειδικότερα, οι εισαγωγές αγαθών μειώθηκαν κατά 18% και οι εισαγωγές υπηρεσιών κατά 10,5%.
Ο κύκλος των χαμένων… προβλέψεων
Η αποτυχία προσδιορισμού της έκτασης της ύφεσης αποτελεί τη βασική αποτυχία των συντακτών του πρώτου και δεύτερου μνημονίου, καθώς οι πραγματικές διαστάσεις της ύφεσης ξεπερνούν αισθητά τις αρχικές εκτιμήσεις κυβέρνησης και τρόικας.
Εάν επαληθευόταν το πρώτο μνημόνιο, από το 2012, η οικονομία θα βρισκόταν σε τροχιά ανάπτυξης, πλην όμως όχι μόνο παραμένει σε ύφεση, αλλά και τα μέτρα που ελήφθησαν και εκείνα που πρόκειται να ληφθούν επιπλέον, βουλιάζουν σε βαθύτερη ύφεση την οικονομία. Οι αποτυχημένες προβλέψεις για την έκταση της ύφεσης τρόικας και κυβέρνησης είναι οι ακόλουθες:
1. Το πρώτο μνημόνιο, το Μάιο του 2010, προέβλεπε ότι η ελληνική οικονομία θα σημείωνε ανάπτυξη το 2012 ύψους 1,1%.
2. Το Μεσοπρόθεσμο Δημοσιονομικό Πρόγραμμα Πλαίσιο, που καταρτίστηκε τον Ιούνιο του 2011, προέβλεπε πως, το 2012, η οικονομία θα σημείωνε ανάπτυξη 0,8% «και σταδιακή επιτάχυνση της ανάπτυξης μέχρι το 2015», με μέσο ρυθμό 2,7%.
3. Στο προσχέδιο του προϋπολογισμού του 2012, που καταρτίστηκε τον Οκτώβριο του 2011, η προσδοκία ανάπτυξης διαψεύστηκε και εκτιμήθηκε πως, το 2012, η οικονομία θα βρεθεί σε ύφεση -2,5%.
4. Ενα μήνα αργότερα, το Νοέμβριο του 2011, με το οριστικό σχέδιο του προϋπολογισμού, η ύφεση του 2012, εκτιμήθηκε σε 2,8%.
5. Το Φεβρουάριο του 2012, αναθεωρήθηκε για πολλοστή φορά ο στόχος και εκτιμήθηκε ότι η ύφεση της οικονομίας θα φτάσει φέτος σε -4,7%.
Με τις τελευταίες εξελίξεις και τις ενδείξεις, αλλά και την αβεβαιότητα του τελευταίου διμήνου, είναι σχεδόν βέβαιο ότι και ο στόχος του Φεβρουαρίου θα αναθεωρηθεί προς τα κάτω, εξέλιξη που μπορεί να επηρεάσει και το 2013. Για το επόμενο έτος, το δεύτερο μνημόνιο προβλέπει μηδενική μεταβολή του ΑΕΠ, με ύφεση στους πρώτους μήνες και ανάκαμψη από τα τέλη του έτους. Ο ΟΟΣΑ αμφισβητεί τις προβλέψεις της τρόικας και προβλέπει νέα ύφεση -1,3% και το 2013.
Υποχώρηση βιομηχανικής παραγωγής
Νέα μείωση παρουσίασε, τον Απρίλιο, η βιομηχανική παραγωγή, που οφείλεται κυρίως στη συρρίκνωση της εγχώριας ζήτησης και μόνο η εξαγωγική δραστηριότητα παραμένει ανοδική.
Η βιομηχανική παραγωγή του Απριλίου, σε σύγκριση με τον αντίστοιχο δείκτη του Απριλίου 2011, παρουσίασε μείωση κατά 2,2%, έναντι μείωσης 10,8% που σημειώθηκε κατά την αντίστοιχη σύγκριση του έτους 2011 προς το 2010.
Ο μέσος δείκτης της περιόδου Ιανουαρίου – Απριλίου 2012, σε σύγκριση με τον αντίστοιχο δείκτη της περιόδου Ιανουαρίου – Απριλίου 2011, παρουσίασε μείωση κατά 6,3%, έναντι μείωσης 7,0% που σημειώθηκε κατά την αντίστοιχη σύγκριση του έτους 2011 προς το 2010.
Από τα αναλυτικά στοιχεία της ΕΛ.ΣΤΑΤ., προκύπτει πως η μείωση της βιομηχανικής παραγωγής κατά 2,2% τον Απρίλιο 2012, σε σύγκριση με τον αντίστοιχο δείκτη του Απριλίου 2011, οφείλεται:
– Στην αύξηση του Δείκτη Παραγωγής Ορυχείων – Λατομείων κατά 5,1%, λόγω αυξήσεων των δεικτών εξόρυξης άνθρακα και λιγνίτη και εξόρυξης μεταλλούχων μεταλλευμάτων.
– Στη μείωση του Δείκτη Παραγωγής Μεταποιητικών Βιομηχανιών κατά 2,3%, λόγω των μειώσεων των δεικτών των κλάδων ποτών, εκτυπώσεων και αναπαραγωγής προεγγεγραμμένων μέσων, βασικών μετάλλων, μηχανημάτων και ειδών εξοπλισμού και επίπλων.
– Στη μείωση του δείκτη Παραγωγής Ηλεκτρισμού κατά 4,6%.
– Στη μείωση του δείκτη Παροχής Νερού κατά 1,0%.
Στο πρώτο τετράμηνο του 2012, η μείωση της βιομηχανικής παραγωγής κατά 6,3% οφείλεται στις ακόλουθες μεταβολές των δεικτών:
– Στη μείωση του δείκτη Παραγωγής Ορυχείων – Λατομείων κατά 1,5%.
– Στη μείωση του δείκτη Παραγωγής Μεταποιητικών Βιομηχανιών κατά 7,4%.
– Στη μείωση του δείκτη Παραγωγής Ηλεκτρισμού κατά 5,1%.
