Ένα νέο διαδικτυακό εκπαιδευτικό παιχνίδι που δημιούργησαν Βρετανοί και Ολλανδοί ερευνητές, είναι το πρώτο το οποίο λειτουργεί ως «εμβόλιο» κατά του «ιού» των ψευδών ειδήσεων (fake news) που εξαπλώνεται σε όλο τον κόσμο.
Το www.fakenewsgame.org βάζει τους παίκτες στη θέση ενός προπαγανδιστή και έτσι δίνει στον καθένα μια γεύση για τις τεχνικές και τα κίνητρα όσων βρίσκονται πίσω από την εξάπλωση της κάθε είδους παραπληροφόρησης, ιδίως στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Στόχος των δημιουργών του παιχνιδιού είναι να «εμβολιάσει» τους χρήστες, έτσι ώστε να αποκτήσουν ανοσία έναντι των ψευδών ειδήσεων.
Οι ερευνητές του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ, με επικεφαλής τον Δρ Σάντερ βαν ντερ Λίντεν, διευθυντή του Κοινωνικού Εργαστηρίου Λήψης Αποφάσεων, που συνεργάστηκαν με την ολλανδική κολεκτίβα DROG, είχαν ήδη δείξει σε προηγούμενη μελέτη τους ότι η σύντομη έκθεση των ανθρώπων στις τακτικές των δημιουργών fake news σχετικά με την κλιματική αλλαγή μπορεί να προκαλέσει ένα «ψυχολογικό εμβόλιο» ενάντια σε αυτές τις πρακτικές.
Το νέο online παιχνίδι είναι ένα πιο φιλόδοξο πείραμα που επιχειρεί να δημιουργήσει μια γενικότερη «ανοσία» ενάντια στις ψευδείς ειδήσεις. Ενθαρρύνοντας τους παίκτες να προκαλέσουν σε άλλους θυμό, έλλειψη εμπιστοσύνης, φόβο και άλλα αρνητικά συναισθήματα, αποκαλύπτει βιωματικά με ποιό τρόπο είναι δυνατό να χειραγωγηθεί το ευρύ κοινό μέσω των ψηφιακών μέσων.
Οι χρήστες καλούνται να εφαρμόσουν διάφορα «κόλπα», όπως η σκόπιμη ανάρτηση μηνυμάτων με ψευδές ή πολωτικό περιεχόμενο, η δημιουργία αυτόματων προγραμμάτων λογισμικού (bots) στο Twitter, η χάλκευση φωτογραφικών πειστηρίων μέσω προγραμμάτων λογισμικού τύπου Photo-shop, η προώθηση θεωριών συνωμοσίας κ.α. – και όλα αυτά τεχνηέντως κάτω από μια μάσκα αξιοπιστίας.
«Αν γνωρίζεις τι σημαίνει να βρίσκεσαι στη θέση κάποιου που ενεργά προσπαθεί να σε εξαπατήσει, αυτό αυξάνει την ικανότητά σου να εντοπίζεις τις τεχνικές εξαπάτησης και να αντιστέκεσαι σε αυτές. Θέλουμε να βοηθήσουμε, προκειμένου να αναπτυχθούν “κοινωνικά αντισώματα” που θα παρέχουν κάποια προστασία ενάντια στην ταχεία εξάπλωση της παραπληροφόρησης», δήλωσε ο Λίντεν.
Μια πιλοτική δοκιμή του νέου παιχνιδιού σε ένα ολλανδικό σχολείο, σε 95 μαθητές με μέση ηλικία 16 ετών, άφησε θετικές εντυπώσεις. Μια προσαρμοσμένη μορφή του θα χρησιμοποιηθεί για «εμβολιασμό» ενάντια στη χειραγώγηση από εξτρεμιστικές και θρησκευτικές ομάδες, όπως οι τζιχαντιστικές.
«Δεν προσπαθούμε να αλλάξουμε δραστικά τη συμπεριφορά, αλλά να πυροδοτήσουμε μια απλή διαδικασία σκέψεων, που θα ενισχύουν την κριτική και ενήμερη κατανάλωση των ειδήσεων. Δεν χρειάζεται να έχεις διδακτορικό στις σπουδές των μέσων ενημέρωσης για να αναγνωρίσεις και να αντισταθείς στις ψευδείς ειδήσεις», τόνισε ο ερευνητής Γιον Ρούζενμπικ του Κέιμπριτζ.
Ο ίδιος διευκρίνισε ότι το νέο παιχνίδι, που χρειάζεται μόνο λίγα λεπτά για να ολοκληρωθεί, επιτρέπει στους χρήστες να κλίνουν προς τα δεξιά ή προς τα αριστερά του πολιτικού φάσματος, καθώς η έμφαση δίνεται στην εμπειρία της παραπληροφόρησης μέσω αναληθών ειδήσεων.
