Στους τόπους που γράφηκε το Έπος του 40… Στα μέρη που βρίσκονται πρόχειρα θαμμένοι χιλιάδες πεσόντες.. Στη Δρόπολη, το Αργυρόκαστρο, την Κλεισούρα, την Κορυτσά, την Χιμάρα.. Πτυχές της ιστορίας.. Της νίκης και της ήττας. Ιστορίας όμως ζωντανής. Στα μάτια και τις ψυχές ανθρώπων που έβγαλαν τις σημαίες στο πέρασμα του Ελληνικού στρατού και λίγους μήνες μετά τους αποχαιρέτησαν μοιράζοντας τα κόκκινα αυγά που ετοίμαζαν για το Πάσχα και βάζοντας τις σημαίες στα σεντούκια.. Λιγοστοί θυμούνται ακόμη που έπεσαν τα παλικάρια.. Πρόχειροι τάφοι, χωρίς καντήλι και κερί.. Για χιλιάδες Έλληνες που θυσιάστηκαν στα Αλβανικά βουνά υπερασπιζόμενοι τα υψηλά ιδανικά και μία Ευρώπη που σχεδόν στο σύνολό της παραδινόταν στο φασισμό!
Πάνω από οκτώ χιλιάδες Έλληνες, στρατιώτες, αξιωματικοί και εθελοντές δεν επέστρεψαν ποτέ. Για δεκαετίες θαμμένοι άλλοι σε γνωστά σημεία κι άλλοι σε άγνωστα!
Τον τελευταίο ένα χρόνο και μετά από καθυστέρηση δεκαετιών η Ελλάδα κάνει πράξη το χρέος της.
Με αργούς ρυθμούς, που συχνά επιβάλλουν οι συνθήκες, ξεκίνησε και συνεχίζεται η εκταφή, η ταυτοποίηση και ο ενταφιασμός των νεκρών μας στην Αλβανία.
Η αρχή έγινε τον Ιούλιο του 2018… 78 χρόνια μετά το Έπος. Τα οστά εκατό Ελλήνων στρατιωτών που βρισκόταν στο πρόχειρο νεκροταφείο στο Ντραγκότι οδηγήθηκαν στο στρατιωτικό νεκροταφείο στους Βουλιαράτες.
Τον Οκτώβριο του ίδιου έτους 573 Έλληνες στρατιώτες κι αξιωματικοί αναπαύτηκαν στο νεκροταφείο της Κλεισούρας. Όλοι τους ήταν θαμμένοι στο Ντραγκότι, το πρώτο πεδίο που έγιναν έρευνες στο πλαίσιο υλοποίησης της διμερούς συμφωνίας.
Τον Αύγουστο του 2019, με τις καμπάνες να χτυπούν πένθιμα, 85 Έλληνες στρατιώτες αναπαύτηκαν στον τόπο της θυσίας.. Στην Κλεισούρα. Τα οστά τους είχαν συγκεντρωθεί κατά καιρούς σε διάφορα σημεία στα υψώματα και τους αυχένες που δόθηκαν σκληρές μάχες και φυλάσσονταν στην Ιερά Μονή του Αγίου Νικολάου.
Οι εργασίες αναζήτησης και εκταφής θα συνεχισθούν στις περιοχές της Κοσσίνας, της Κλεισούρας και της Πρεμετής, σύμφωνα με τις σχετικές αποφάσεις της Μεικτής Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων (ΜΕΕ).
Επιτροπή η οποία είναι αρμόδια για την εφαρμογή της σχετικής Διακρατικής Συμφωνίας Ελλάδος-Αλβανίας που προβλέπει την αναζήτηση, εκταφή, προσδιορισμό της ταυτότητας και ενταφιασμό των Ελλήνων πεσόντων στρατιωτικών σε πολεμικές επιχειρήσεις στην Αλβανία κατά τη διάρκεια του Ελληνο-Ιταλικού Πολέμου του 1940-1941, καθώς και την κατασκευή κοιμητηρίων στο έδαφος της Αλβανίας για τον ενταφιασμό τους.
